Najważniejsze elementy oświetlenia ewakuacyjnego
We wszystkich budynkach, które są przeznaczone do użytkowania przez większą liczbę osób, jedną z ważniejszych kwestii łączących się z bezpieczną eksploatacją obiektu jest prawidłowe funkcjonowanie systemów związanych z ochroną przeciwpożarową i możliwością sprawnej ewakuacji. Systemy wykrywające zadymienie oraz nagły wzrost temperatury mogą wszcząć alarm, a także uruchomić instalację tryskaczową oraz oddymianie.
Kluczową sprawą pozostaje jednak wyprowadzenie na zewnątrz wszystkich osób przebywających w zagrożonym budynku. Warto pamiętać, że w razie wybuchu pożaru automatycznie odcinane jest zasilanie. Oznacza to wyłączenie świateł w pomieszczeniach i korytarzach. W takich warunkach znalezienie drogi ewakuacyjnej wymaga sprawnego funkcjonowania systemu oznaczeń oraz efektywnego działania oświetlenia awaryjnego. Przyjrzyjmy się temu, jak powinny być oznaczone wyjścia z budynku i jaka jest rola oświetlenia ewakuacyjnego.
Systemy umożliwiające prowadzenie ewakuacji w razie zagrożenia
Do szybkiego prowadzenia akcji ewakuacyjnej konieczne są trzy podstawowe elementy: sprawne działanie systemu oddymiającego, który zapewnia pozbywanie się toksycznych substancji powstających podczas pożaru i poprawia widoczność w budynku, istnienie właściwego oznakowania oraz funkcjonowanie systemu oświetlenia awaryjnego.
Konieczność umieszczania oznaczeń dróg ewakuacyjnych wynika z przepisów o ochronie pożarowej budynku. Wszystkie oznaczenia tego typu powinny być wykonane z materiału, który gwarantuje fosforescencję, czyli widoczność znaku w ciemnościach przez przynajmniej dwie godziny od wyłączenia zasilania. Inną możliwością jest stosowanie oznaczeń podświetlanych, tam, gdzie znaki fotoluminescencyjne nie mają zapewnionej wystarczającej dawki światła, by mogły zgromadzić potrzebną do działania energię.
Znaki pokazujące kierunek ewakuacji muszą być umieszczane wzdłuż dróg ewakuacyjnych na wysokości od 150 do 200 cm od podłoża albo zawieszone w poprzek na wysokości większej niż 200 cm. Warto pamiętać, że poza oznakowaniem dróg ewakuacyjnych w budynku powinny się również znajdować znaki pokazujące położenie elementów systemu gaśniczego.
Do korzystania z dróg ewakuacyjnych konieczne jest jednak odpowiednie oświetlenie. Pozwala ono nie tylko na zapewnienie właściwej widoczności, ale redukuje też niebezpieczeństwo wybuchu paniki.
Systemy oświetlenia ewakuacyjnego
Oświetlenie awaryjne budynku obejmuje dwie kategorie. Pierwsza, tzw. awaryjne oświetlenie ewakuacyjne, jest stosowana powszechnie w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych do przebywania większej liczby osób. Są to pomieszczenia, gdzie przebywać może ponad 200 osób w obiektach rozrywkowych, sportowych czy edukacyjnych, w budynkach użytkowych, produkcyjnych i magazynowych, a także zamieszkania zbiorowego o powierzchni ponad 2000 m2. Ten typ oświetlania jest potrzebny również w garażach ze sztucznym oświetleniem o powierzchni ponad 1000 m2. Drugi rodzaj stanowi awaryjne oświetlenie zapasowe, które jest potrzebne tam, gdzie nawet w razie odcięcia zasilania konieczne jest ze względów bezpieczeństwa doprowadzenie do końca rozmaitych procesów technologicznych czy czynności.
Oświetlenie ewakuacyjne musi się znajdować również na drogach ewakuacyjnych. Jest ono obowiązkowe nie tylko we wcześniej wymienionych przypadkach, ale również w budynkach wysokościowych, takich, które są oświetlone wyłączenie przy użyciu światła sztucznego, a także w obiektach, gdzie przebywają osoby o ograniczonej zdolności poruszania się, np. szpitale, sanatoria czy domy opieki.
Wszystkie oprawy wykorzystywane w oświetleniu awaryjnym muszą być zasilane z systemu niezależnego od oświetlenia głównego. Oświetlenie używane na drogach ewakuacyjnych musi dostarczać przynajmniej 1 lux na środku drogi ewakuacyjnej o szerokości do 2 m. Pół metra od środka wartość ta musi wynosić co najmniej 0,5 luxa. Strefy otwarte, czyli pomieszczenia o większej powierzchni powinny być oświetlone tak, by średnia wartość natężenia światła przy poziomie podłoża wynosiła 0,5 luxa, poza półmetrowym pasem wzdłuż ścian.
Oprawy oświetlenia ewakuacyjnego umieszcza się na wysokości przynajmniej 2 metrów od podłoża. Poza przebiegiem drogi ewakuacyjnej powinny oświetlać wyjścia ewakuacyjne, sprzęt gaśniczy oraz punkty pierwszej pomocy.
Każdy system oświetlenia awaryjnego powinien składać się z opraw, które spełniają wymogi normy PN-EN 60598-2-22:2004/AC Oprawy oświetleniowe. Mogą być zasilane z systemu centralnego lub indywidualnie, np. wbudowanymi akumulatorami lub bateriami. Niezbędny jest również system aktywujący oświetlenie awaryjne w przypadku uszkodzenia oświetlenia głównego bądź uruchomienia przeciwpożarowego systemu alarmowego. Potrzebne są również wszystkie elementy okablowania, a także przepusty oraz odpowiednie mocowania.
Warto pamiętać, że system oświetlenia awaryjnego powinien być poddawany regularnym próbom i przeglądom technicznym. Muszą się one odbywać na zasadach przewidzianych przez producenta urządzeń, jednak nie rzadziej niż raz w roku.