Kto musi przejść obowiązkowe szkolenie przeciwpożarowe?

Skuteczny system ochrony przeciwpożarowej funkcjonujący w przedsiębiorstwie pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia pożaru, a w razie pojawienia się ognia może znacznie ograniczyć straty. Działania podejmowane w celu zainstalowania odpowiednich systemów i elementów wyposażenia, umożliwiających szybkie wykrywanie dymu, podwyższonej temperatury i płomieni, uruchomienie urządzeń oddymiających, a także sprzyjające szybkiej i bezpiecznej ewakuacji osób przebywających w budynku są jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy.

Konieczność właściwego zabezpieczania przeciwpożarowego obiektów należących do firmy wynika nie tylko z obowiązujących przepisów, ale również z dbałości przedsiębiorstwa o własne mienie. Zainstalowanie najlepszych systemów wspomagających szybkie opuszczanie budynków i nowoczesnych urządzeń gaśniczych nie przyda się jednak na wiele, gdy wszyscy pracownicy nie będą odpowiednio przygotowani do takich wydarzeń. Jedynym sposobem na spełnienie wymogów obowiązujących przepisów, a zarazem na podniesienie efektywności ochrony przed ogniem jest więc zorganizowanie szkolenia przeciwpożarowego, które będzie prowadzone przez kompetentne i posiadające odpowiednie kwalifikacje osoby. Sprawdźmy, jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej, oraz przyjrzymy się temu, kto powinien brać udział w szkoleniach ppoż.

 

Z jakich regulacji wynika obowiązek prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych?

Wybuch pożaru stanowi duże i bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia osób, które przebywają w budynku, w którym pojawił się ogień. Podwyższona temperatura, płomienie, a przede wszystkim powstający dym mogą doprowadzić do poważnego zatrucia, czy nawet śmierci. W razie pojawienia się niebezpieczeństw związanych z ogniem kluczowe jest podejmowanie szybkich i adekwatnych do sytuacji działań. W przypadku niewielkich i łatwych do zlokalizowania zarzewi ognia, dobrą reakcją może być podjęcie natychmiastowej akcji gaśniczej przy pomocy dostępnego sprzętu. Kiedy jednak zagrożenie nie jest oczywiste, a jego skala nieznana najlepszą decyzją będzie rozpoczęcie sprawnej akcji ewakuacyjnej. Efektywne działanie w tak stresującej sytuacji wymaga jednak podstawowych umiejętności i wiedzy na temat poprawnego zachowania w sytuacji uruchomienia się systemu sygnalizacji pożarowej czy też obsługi środków gaśniczych.

Najlepszym sposobem na przygotowanie pracowników do działania sytuacji zagrożenia przeciwpożarowego będzie wypełnianie obowiązku prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych. Wynika on bezpośrednio zarówno z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jak i uregulowań znajdujących się w Kodeksie pracy.

W myśl Ustawy o ochronie przeciwpożarowej właściciel lub użytkownik obiektu ma obowiązek zabezpieczenia przed zagrożeniem pożarowym. Działanie takie musi obejmować zarówno dbanie o to, by budynek spełniał odpowiednie normy oraz wymagania przeciwpożarowe, np. za sprawą instalacji odpowiednich przegród ppoż. czy drzwi o odpowiedniej wytrzymałości ogniowej, jak i był wyposażony w sprawne urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice. Niezbędne jest także zagwarantowanie możliwości ewakuacji oraz przygotowanie budynku do prowadzenia akcji gaśniczej. Do poprawnego funkcjonowania całego systemu będzie jednak potrzebne zapoznanie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, a także ustalenie metody postępowania w sytuacji zagrożenia.

Choć w przepisach Ustawy ochronie przeciwpożarowej nie ma zapisu, który expressis verbis wymagałby prowadzenia odpowiednich szkoleń, to w praktyce przyjmuje się, że są one niezbędne do efektywnego przekazania odpowiednich informacji. Znaczenie ma tu również fakt, że tylko taka forma daje możliwość uzyskania potwierdzenia zapoznania się z obowiązującymi w obiekcie regułami postępowania.

Drugim źródłem, z którego wynika obowiązek prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych są przepisy Kodeksu pracy oraz wydane do niego akty wykonawcze, w tym rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

 

Jak często powinny być organizowane szkolenia przeciwpożarowe?

Przepisy dotyczące BHP jasno określają, że jednym z obowiązków pracodawcy jest organizowanie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenia tego rodzaju, tzw. wstępne, powinny obejmować wszystkie osoby zatrudniane w konkretnym przedsiębiorstwie. Szkolenie wstępne musi odbywać się przed lub zaraz po rozpoczęciu przez nowego pracownika realizacji jego zadań. Drugim rodzajem obowiązkowych szkoleń BHP są tzw. szkolenia okresowe. Zgodnie z przepisami pracodawca jest zobowiązany do organizowania ich w zależności od stanowisk zajmowanych przez konkretne osoby.

Najwyższa częstotliwość szkoleń okresowych dotyczy pracowników zatrudnionych na stanowiskach, gdzie wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne, w ramach których pojawia się wysokie zagrożenie dla zdrowia i życia oraz istnieje duże prawdopodobieństwo wypadku. W takich przypadkach szkolenie okresowe powinno się odbywać przynajmniej raz w roku i trwać minimum 8 godzin lekcyjnych. Osoby, które są zatrudnione na stanowiskach robotniczych, szkolenie okresowe powinny przechodzić w takim samym wymiarze czasu, lecz jedynie raz na 3 lata. Formą prowadzenia szkolenia jest instruktaż na stanowisku pracy połączony z wykładem.

Dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych szkolenie okresowe jest wymagane przynajmniej raz na 6 lat. Czas jego trwania jest określony na 8 godzin lekcyjnych, jednak może się ono odbywać w formie kursu, seminarium albo samokształcenia kierowanego, czyli np. za pomocą kursu on-line.

Osoby, które są narażone na czynniki niebezpieczne, uciążliwe albo szkodliwe dla zdrowia, a także pracownicy, których praca wiąże się z odpowiedzialnością w zakresie BHP, muszą uczestniczyć w szkoleniu okresowym przynajmniej raz na 5 lat. W takim przypadku dopuszczalnymi formami są również kursy, seminaria i kształcenie kierowane. Podobne zasady dotyczą pracowników inżynieryjno-technicznych, jednak w ich przypadku zajęcia powinny trwać 16 godzin lekcyjnych. Te same kryteria obowiązują także pracowników służb BHP, jednak czas trwania szkolenia jest w tym przypadku znacznie dłuższy, ponieważ wynosi aż 32 godziny, z których 4 są przeznaczone na ćwiczenia. Pracodawcy oraz osoby, których rolą jest kierowanie innymi pracownikami, są zobowiązani do udziału w szkoleniu raz na 5 lat, a zajęcia powinny obejmować 16 godzin lekcyjnych.

Konieczność zawarcia treści związanych z bezpieczeństwem przeciwpożarowym w programach szkoleń BHP wynika wprost z zapisów wspomnianego wyżej Rozporządzenia. Wielu pracodawców decyduje się jednak na organizacje oddzielnych szkoleń przeciwpożarowych, co jest uzasadnione szczególnie w tych przedsiębiorstwach, gdzie ryzyko pojawienia się ognia jest szczególnie duże, lub pożar narażałby na wysokie straty materialne albo stanowił zagrożenie dla wielu osób postronnych.

Warto wspomnieć, że szkolenia przeciwpożarowe powinny być prowadzone przez osoby, które mają odpowiednie kompetencje. Prowadzenie szkoleń wymaga posiadania tytułu inżyniera pożarnictwa, inżyniera bezpieczeństwa pożarowego albo technika pożarnictwa, a także specjalisty ppoż. lub inspektora ppoż.